ปัจจัยที่มีผลต่อสภาวะสมดุล

ปัจจัยที่มีผลต่อสภาวะสมดุล

                ที่สภาวะสมดุลสมบัติของสารต่างๆในระบบสามารถถูกรบกวนได้จากปัจจัยภายนอก อันได้แก่ ความเข้มข้น อุณหภูมิ และความดัน ทำให้ระบบเกิดการเสียสมดุล ดังนั้นระบบจึงต้องมีการปรับตัวเข้าสู่สภาวะสมดุลใหม่อีกครั้งหนึ่ง เพื่อลดผลของการรบกวนนั้น โดยผู้ที่ศึกษาในเรื่องของการรบกวนสมดุลและสรุปไว้เป็นหลักเกณฑ์ไว้คือ เลอชาเตอริเย

                ความเข้มข้นกับภาวะสมดุล

                ถ้าให้สมการเคมีทั่วไปเป็น             A + B              C + D

                หากมีการไปรบกวนสภาวะสมดุลของระบบ โดยการไปเปลี่ยนความเข้มข้นของสารตัวใดตัวหนึ่ง จะทำให้ระบบมีการปรับตัวเข้าสู่สภาวะสมดุลใหม่ได้ดังนี้

            ก.     ถ้าเพิ่มความเข้มข้นของสารตั้งต้น (A หรือ B)

                        ระบบจะปรับตัวเข้าสู่สภาวะสมดุลใหม่ เพื่อลดความเข้มข้นของสารที่เติมเข้าไป (Aหรือ B) โดยสารตั้งต้นจะทำปฏิกิริยากันมากขึ้น ส่งผลให้ปฏิกิริยาเกิดไปข้างหน้าเพิ่มมากขึ้น จึงได้สารผลิตภัณฑ์ C และ D เข้มข้นมากขึ้น (สมดุลเลื่อนไปทางขวา)

                ข.     ถ้าเพิ่มความเข้มข้นของสารผลิตภัณฑ์ (C หรือ D)

                        ระบบจะปรับตัวเข้าสู่สภาวะสมดุลใหม่ เพื่อลดความเข้มข้นของสารที่เติมเข้าไป (Cหรือ D) โดยสารผลิตภัณฑ์ คือ C และ D ทำปฏิกิริยากันมากขึ้น ส่งผลให้เกิดปฏิกิริยาย้อนกลับได้มากขึ้น ทำให้ได้สารตั้งต้น A และ B เข้มข้นมากขึ้น (สมดุลเลื่อนไปทางซ้าย)

                ค.     ถ้าลดความเข้มข้นของสารตั้งต้น (A หรือ B)

                        ระบบจะปรับตัวเข้าสู่สภาวะสมดุลใหม่  เพื่อเพิ่มความเข้มข้นของสารตั้งต้นให้มากขึ้น  โดยสารผลิตภัณฑ์ C และ D ทำปฏิกิริยากันเกิดปฏิกิริยาย้อนกลับได้มากขึ้น  (สมดุลเลื่อนไปทางซ้าย)

                ง.     ถ้าลดความเข้มข้นของสารผลิตภัณฑ์ (C หรือ D)

                        ระบบจะปรับตัวเข้าสู่สภาวะสมดุลใหม่  เพื่อเพิ่มความเข้มข้นของสารผลิตภัณฑ์ให้มากขึ้น  โดยสารตั้งต้น A และ B ทำปฏิกิริยากันเกิดปฏิกิริยาไปข้างหน้าเพิ่มมากขึ้น  (สมดุลเลื่อนไปทางขวา)